วิธีการตรวจอาการแพ้น้ำตาลแลคโตส

ในทางปฏิบัติการวินิจฉัยการแพ้น้ำตาลแลคโตสทำได้โดยการซักประวัติและอาการที่แสดงออก ได้แก่

  • ดื่มนมแล้วปวดท้อง ท้องอืด ผายลมบ่อย จนถึงถ่ายเหลว เป็นประจำ และอาการขึ้นกับปริมาณนมที่ทาน
  • เมื่องดหรือลดนมแล้ว อาการดีขึ้น
  • เมื่อกลับมารับประทานนมใหม่อาการเป็นซ้ำอีก

ดังนั้นจึงพบว่ามีผู้แพ้น้ำตาลแลคโตสหลายคนรู้ตัวดีว่า “ดื่มนมไม่ได้/ แพ้นม” และหลีกเลี่ยงการทานนมและผลิตภัณฑ์จากนมทุกชนิดโดยอาจยังไม่รู้สาเหตุที่แท้จริงว่าเป็นจากน้ำตาลแลคโตสในนมหรือไม่ นอกจากนั้น ยังมีการตรวจอื่นๆ เพื่อยืนยันการวินิจฉัย แต่ไม่เป็นที่นิยมเพราะมีความยุ่งยากซับซ้อน ต้องทำในโรงพยาบาลใหญ่ และไม่เปลี่ยนแปลงแนวทางรักษาในกรณีที่สงสัยว่าเป็นอยู่แล้ว เช่น

  • การวัดค่าก๊าซไฮโดรเจนที่มากขึ้นในลมหายใจหลังได้รับน้ำตาลแลคโตส 50 กรัม (Lactose hydrogen breath test) ข้อเสียคือ ปริมาณน้ำตาลที่ใช้ทดสอบสูงมากเทียบเท่ากับนม 4-5 แก้ว จะกระตุ้นให้เกิดอาการท้องอืดจนถึงท้องเสียในผู้ที่แพ้แลคโตส
  • การวัดระดับน้ำตาลกลูโคสในเลือดหลังได้รับน้ำตาลแลคโตส (Lactose intolerance test) หลังจากได้น้ำตาลแลคโตส 50 กรัม ผู้ที่แพ้น้ำตาลแลคโตส ไม่สามารถสามารถย่อยได้หมด ระดับน้ำตาลกลูโคสในเลือดจะสูงขึ้นไม่เกิน 20 มิลลิกรัม/เดซิลิตร ข้อเสียคือ วิธีนี้ก็กระตุ้นให้เกิดอาการเช่นกัน และต้องมีการเจาะเลือดอย่างน้อย 2 ครั้งในเวลาใกล้กัน
  • การส่องกล้องเพื่อตัดชิ้นเนื้อลำไส้เล็กส่วนต้นทดสอบระดับการทำงานของเอนไซม์แลคเตสในเซลล์ลำไส้
  • การตรวจทางพันธุกรรมเพื่อดูยีนส์ที่ควบคุมการสร้างแลคเตส ซึ่งในผู้ที่แพ้แลคโตสจะพบเป็นแบบ Lactase non-persistence

เกี่ยวกับผู้เขียน

พ.ญ. ณิชา สมหล่อ
อาจารย์ประจำหน่วยโภชนาการคลินิกฝ่ายอายุรศาสตร์ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย

เป็นหมอโภชนการที่ชมชอบการชิมอาหารเป็นงานอดิเรกโดยเฉพาะเวลาไปประชุมต่างประเทศต้องหาโอกาสไปชิมของอร่อยประจำเมืองนั้นเสมอ ที่สำคัญติดกาแฟลาเต้มากแต่ยังเป็นคนไข้แพ้น้ำตาลแลคโตสอีกด้วย ทุกครั้งที่ดื่มกาแฟลาเต้ที่มีนมเป็นส่วนประกอบตอนท้องว่างหรือเกินวันละ 1 แก้ว จะปวดท้องท้องเสีย เลยทดลองดัดแปลงสูตรกาแฟต่างๆ โดยเปลี่ยนนมที่ใส่ สุดท้ายพบว่าชอบนมปราศจากน้ำตาลแลคโตสมากที่สุดเพราะรสชาติใกล้เคียงกาแฟลาเต้ปกติ เวลาไปต่างประเทศบนเครื่องบินจะขออาหารปราศจากแลคโตสถ้าเลือกได้ แถมยังพกเอนไซม์แลคเตสติดตัวไปในกรณีที่อาจหานมปราศจากแลคโตสไม่ได้

เอกสารอ้างอิง

  • - Bayless TM, Brown E, Paige DM. Lactase non-persistence and lactose intolerance. Curr Gastroenterol Rep. 2017; 19: 23-33
  • - Matter R, Mazo DFC, Carrilho FJ. Lactose intolerance: diagnosis, genetic, and clinical factors. Clinical and Experimental Gastroenterology. 2012; 5: 113-121
  • - Genetic home reference. Lactose intolerance. Available from https://ghr.nlm.nih.gov/condition/lactose-intolerance.
  • - University of Verginia Nutrition Sevice. UVA Digestive Health Center. General guideline for managing lactose intolerance. Available from https://uvahealth.com/services/digestive-health/images-and-docs/lactoseintolerance.pdf
  • - Densupsooontorn N, Jirapinyo P, Thamonsiri, et al. Lactose intorelance in Thai adults. J Med Assoc Thai. 2004; 12: 1501-5

บทความอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง